علل ریزش مو
پوست سر تقریبا دارای صد هزار تار مو است که به طور طبیعی، روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ عدد از آنها را از دست میدهیم. ریزش مو که در اصطلاح پزشکی به آن آلوپسی (Alopecia) میگویند، نوعی اختلال است که در اثر وقفه در چرخه رشد مو رخ میدهد.
چرخه رشد مو از سه مرحله تشکیل شده است. در طی مرحله آناژن، مو به طور فعال رشد میکند. در طی مرحله کاتاژن، رشد مو متوقف شده و مو از فولیکول خود جدا میشود. در مرحله تلوژن، فولیکول مو به مدت دو یا سه ماه استراحت میکند و سپس ریزش طبیعی مو اتفاق میافتد. و سپس چرخه دوباره اتفاق میافتد در فاز بعدی آناژن در قالب رشد مو جدید در همان فولیکولها شروع میشود.
اگر فولیکولهای مو آسیب ببینند یا روند طبیعی این چرخه مختل شود، موها قبل از بازسازی شروع به ریزش میکنند. اگرچه ریزش مو در اغلب موارد ژنتیکی است، اما بسیاری از شرایط پزشکی و روانی نیز ممکن است باعث بروز آن شوند. در ادامه به علائم، علل ریزش مو و نحوه درمان آن اشاره خواهیم کرد.
نشانهها و علائم ریزش مو

ریزش مو بسته به اینکه چه عاملی باعث بروز آن میشود، به اشکال مختلفی خود را نشان میدهد. اصولا ریزش بیش از ۱۰۰ تار مو در روز و ادامه این روند برای حداقل یک هفته نگرانکننده است، بهویژه اگر باعث عقبنشینی خط رویش مو در جلو سر شود.
ریزش مو میتواند به صورت ناگهانی یا به طور تدریجی ظاهر شود و کل بدن یا فقط پوست سر را تحت تاثیر قرار دهد. در شرایطی مانند ریزش مو سکهای، فقط نواحی خاصی درگیر میشوند و گاهی علائمی از قرمزی، درد و تورم نیز در این نواحی مشاهده میشود.
شایعترین علل ریزش مو

از مهمترین عوامل موثر در نازک شدن یا ریزش مو خانمها و آقایان میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
عدم تعادل هورمونی
افزایش آندروژنها یا هورمونهای جنسی مردانه، شایعترین علت بروز ریزش مو از نوع آلوپسی آندروژنیک است. آندروژنها در بروز طاسی با الگوی زنانه و مردانه نقش دارند. در طاسی با الگوی زنانه، آندروژنها میتوانند باعث ضعیف شدن فولیکولهای مو شده و همچنین منجر به ریزش بیشازحد مو شوند. حساسیت فولیکولهای مو به آندروژن ممکن است در طول مصرف قرصهای ضدبارداری یا یائسگی، تشدید شود.
از سوی دیگر، طاسی با الگوی مردانه با افزایش آندروژنی به نام دی هیدروتستوسترون (DHT) مرتبط است. DHT نه تنها به فولیکولهای مو متصل میشود و رشد مو را متوقف میکند، بلکه ممکن است طول عمر فولیکولهای مو را برای همیشه کاهش دهد.
اخیرا مشخص شده است که علاوهبر ژنتیک، تعدادی از شرایط پزشکی مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی، سرطان پروستات و سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) نیز در وقوع آلوپسی آندروژنیک موثر هستند.
مشکلات تیروئید
هورمونهای تیروئید به تنظیم همه عملکردهای بدن از جمله رشد مو کمک میکنند. بههمیندلیل، کمکاری و پرکاری تیروئید، میتوانند منجر به ریزش مو شوند. البته بیماریهای خودایمنی غده تیروئید، مانند تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری گریوز نیز ممکن است به ریزش مو کمک کنند.
درمان مناسب برای کنترل هر یک از این شرایط تیروئید، هورمونها را تحت کنترل قرار میدهد، ریزش مو را متوقف میکند و به موهای شما اجازه میدهد تا دوباره رشد کنند.
بارداری
نوسانات شدید هورمونهای جنسی زنانه که پس از بارداری و زایمان اتفاق میافتد در ریزش مو موثر است. معمولا ۴۰ تا ۵۰ درصد از زنانیکه به تازگی زایمان کردهاند، ریزش مو را تجربه میکنند. در دوران بارداری سطح هورمون استروژن افزایش مییابد که میتواند به طور موقت روند چرخه رشد مو را تغییر دهد. در این مدت، احتمالا ریزش مو شما کمتر از حد معمول است.
ازآنجاییکه سطح استروژن پس از بارداری به حالت عادی باز میگردد، ممکن است متوجه ریزش مو بیشازحد شوید. چون تمام فولیکولهای در مرحله استراحت در دوران بارداری به یکباره بعد از زایمان وارد مرحله ریزش نمیشوند، ریزش مو نهایتا ۶ تا ۱۵ ماه پس از زایمان ادامه دارد. اگرچه این مشکل قابل پیشگیری نیست اما با مصرف مکملهای ویتامینی و انجام PRP میتوان شدت آن را به حداقل رساند.
داروهای خاص
ریزش مو ناشی از دارو معمولا بعد از مصرف مداوم داروهای رقیقکننده خون، داروهای ضدبارداری خوراکی، داروهای افسردگی، ضدالتهابها، مسدودکنندههای کانال بتا و کلسیم رخ میدهد. مصرف بیشازحد ویتامین A، داروهای مبتنی بر ویتامین A به نام رتینوئیدها و داروهای شیمیدرمانی نیز میتواند باعث ریزش مو شود. معمولا با توقف مصرف دارو، ریزش مو نیز رفع میشود.
انواع مختلف آلوپسی آرهآتا

آلوپسی آرهآتا یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به فولیکولهای مو حمله کرده، آنها را از بین میبرد و از رشد موهای جدید جلوگیری میکند. بسته به نوع این بیماری، ریزش مو ممکن است فقط در پوست سر یا در سراسر بدن اتفاق بیافتد.
طبق گفته انجمن پوست آمریکا، این وضعیت خودایمنی و ژنتیکی ممکن است منجر به نازک شدن موها، ریزش سکهای مو، طاسی جزئی یا طاسی کامل شود و ممکن است اثرات آن دائمی یا موقت باشد.
سایر بیماریهای خودایمنی
علاوهبر آلوپسی آرهآتا، بیماریهای خودایمنی دیگر مانند تیروئیدیت هاشیماتو و لوپوس و لینکن پلان نیز میتوانند منجر به ریزش مو شوند. معمولا این وضعیت قابل برگشت نیست و برای جبران باید جراحی کاشت مو انجام داد.
آسیب فیزیکی و روانی
هنگامیکه بدن شما در اثر استرس و اضطراب، تصادف شدید، جراحی، سوختگی یا بیماری؛ تحت فشار جدی است، چرخه طبیعی رشد مو ممکن است مختل شود و احتمال ریزش ۵۰ تا ۷۰ درصد از موها وجود دارد. این نوع ریزش مو با نام تلوژن افلوویوم شناخته میشود و ممکن است پس از درمان علت زمینهای در عرض شش تا هشت ماه برطرف شود.
از بیماریهای موثر میتوان به تب بالا، عفونت شدید، عفونتهای قارچی پوست و همچنین عفونتهای باکتریایی مانند سیفلیس اشاره کرد.
اختلال کندن وسواسی مو

تریکوتیلومانیا یا اختلال کندن وسواسی مو، معمولا در اثر استرس یا اضطراب شدید بروز میکند. از علائم آن میتوان به احساس تسکین یا لذت پس از کشیدن موها و ریزش مو سکهای ناشی از کندن موها اشاره کرد. اغلب در سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی ظاهر میشود و نیاز به رواندرمانی دارد تا ریزش مو کنترل شود.
کمبود مواد مغذی
کمبود مواد مغذی مانند پروتئین، بیوتین، روی و آهن میتواند منجر به ریزش مو و کاهش رشد مو شود. زیرا این مواد به عملکرد صحیح چرخه رشد مو و چرخش سلولی کمک میکنند.
تغذیه نامناسب یا گرفتن رژیمهای سخت میتواند منجر به کمبود مواد مغذی شود که بهنوبهخود میتواند باعث ریزش مو شود. پس حتما ماهیهای چرب، انواع توتها، سبزیجات دارای برگ سبز و غلات را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید و تحت نظر پزشک مصرف قرص مکمل را شروع کنید.
آرایش بیشازحد موها
بهتر است بدانید که بستن مداوم مو بهصورت دم اسبی، استفاده مستمر از وسایل حرارتی برای آرایش مو و کراتینه و ابریشمسازی مو بیش از یکبار در هر سال، میتواند منجر به بروز نوعی ریزش مو به نام آلوپسی کششی شود.
نحوه درمان ریزش مو

بهترین گزینه درمانی برای شما بستگی به این دارد که چه چیزی باعث ریزش مو شده است. خوشبختانه، رایجترین انواع ریزش مو با داروهای موضعی مانند ماینوکسیدیل یا خوراکی مانند فیناستراید درمان میشوند. دارو فیناستراید به جلوگیری و درمان ریزش مو آندروژنیک کمک میکند.
اگر ریزش مو مربوط به یک بیماری خودایمنی باشد، پزشک شما ممکن است داروهای ضدالتهابی مانند کورتیکواستروئیدها را تجویز کند. درصورتیکه دارودرمانی موثر نباشد، باید برای لیزردرمانی و جراحی کاشت مو اقدام کنید.
سخن آخر
بنابراین، ریزش مو ممکن است به علل زمینهای یا محیطی رخ دهد. مهم این است که به روشی موثر کنترل یا درمان شود. حتما در این زمینه با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید.
نویسنده: دکتر ماهور طباطبایی