سرطان و ریزش مو
در مورد سرطان و ریزش مو باید گفت که در اغلب موارد ابتلا به سرطان عامل ریزش مو نیست، بلکه روند درمان آن باعث بروز این مشکل می‌شود. در واقع برخی از روش‌های درمانی سرطان با تخریب فولیکولهای مو باعث می‌شوند که بیماران تمام یا بخشی از موهای خود را از دست بدهند. در این شرایط، دانستن راهکارهایی برای پیشگیری از ریزش مو و آگاهی از این مساله که موها پس از پایان درمان دوباره رشد می‌کنند، واقعا امیدبخش است.
زمانی‌که داروهای شیمی‌درمانی وارد بدن می‌شوند، به سلول‌های سالم مانند فولیکولهای مو حمله می‌کنند و باعث ریزش مو می‌شوند. البته برخی از داروها فقط در پوست سر باعث نازک شدن مو یا ریزش مو می‌شوند و برخی دیگر می‌توانند باعث نازک شدن یا ریزش موهای ناحیه تناسلی،بازو و پا، ابروها و مژه‌ها نیز شوند.
پرتودرمانی سر اغلب باعث ریزش مو می‌شود و گاهی بسته به دوز تابش، موها مانند قبل رشد نمی‌کنند. اگر قرار باشد در روند درمان سرطان ریزش مو اتفاق بیافتد، اغلب در عرض ۱ تا ۳ هفته پس از درمان شروع می‌شود و ۱ تا ۲ ماه پس از شروع درمان به اوج خود می‌رسد.
ازآنجایی‌که درمان‌های مختلف سرطان روی موهای شما تاثیر متفاوتی می‌گذارند، در ادامه به مساله سرطان و ریزش مو خواهیم پرداخت.
ارتباط میان روش‌های درمان سرطان و ریزش مو
از روش‌های درمانی موثر در ریزش مو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
شیمی‌درمانی
داروهای شیمی‌درمانی داروهای قدرتمندی هستند که با هدف تخریب سلول‌های سرطانی تجویز می‌شوند. متأسفانه، این داروها قدرت تمایز ندارند و به سلول‌های سالم بدن (مانند سلول‌های فولیکول مو، پوست و سیستم گوارش) نیز حمله می‌کنند. زیرا مانند سلول‌های سرطانی قابلیت رشد سریع دارند.
به‌همین‌دلیل علاوه‌بر حالت تهوع و خشکی پوست، اغلب بیماران ریزش مو سر و گاهی ریزش موهای مژه، ابرو، زیر بغل و ناحیه تناسلی را نیز تجربه می‌کنند. قابل ذکر است که برخی از داروهای شیمی‌درمانی بیشتر از سایرین باعث ریزش مو می‌شوند و دوزهای مختلف این داروها می‌توانند باعث بروز مشکلات مو از نازک شدن تا طاسی کامل شوند.
خوشبختانه در بیشتر مواقع، شیمی‌درمانی سرطان و ریزش مو یک مساله موقتی است. می‌توانید انتظار داشته باشید که موها سه تا شش ماه پس از پایان درمان مجددا رشد کنند. اگرچه ممکن است به طور موقت سایه یا بافت متفاوتی داشته باشند.
پرتودرمانی
رادیوتراپی یا پرتودرمانی نیز به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند، اما برخلاف شیمی‌درمانی تنها بر ناحیه خاصی که درمان انجام می‌شود تأثیر می‌گذارد. به‌همین‌دلیل اگر رادیوتراپی روی سر انجام شود، احتمالا ریزش مو را تجربه خواهید کرد.
موهای شما معمولا پس از پایان درمان شروع به رشد می‌کنند. اما اینکه آیا به ضخامت و تراکم اولیه خود برسند بستگی به روند درمان شما دارد. انواع مختلف پرتوها و دوزهای مختلف اثرات متفاوتی بر روی موهای شما خواهند داشت. قابل ذکر است که دوزهای بالاتر پرتو می‌توانند باعث ریزش مو دائمی شوند.
سایر درمان‌های سرطان
بهتر است بدانید که علاوه‌بر شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سر، سایر درمان‌های سرطان مانند هورمون‌درمانی و درمان هدفمند (درمان بیولوژیکی) نیز می‌توانند باعث ایجاد تغییراتی در موهای شما شوند و زمینه ریزش مو را فراهم کنند. حتما درباره این مورد از درمان‌های سرطان و ریزش مو با پزشک خود مشورت کنید.
راهکارهایی برای جلوگیری از ریزش مو در طول درمان سرطان
از نظر پزشکان، خنک کردن پوست سر (قبل، حین و بعد از درمان) شدت ریزش مو ناشی از شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهد. زیرا باعث کاهش مقدار داروهای شیمی‌درمانی که به فولیکولهای مو می‌رسند می‌شود. در حال حاضر دو روش برای خنک کردن پوست سر وجود دارد که عبارتند از:
- استفاده از کلاه مخصوصی که با ژل سرد پر شده است.
- سردسازی سر با سیستم خنک‌کننده موجود در کلاه که مایع سرد را به‌صورت ممتد در آن پمپ می‌کند.
ممکن است کمی احساس سرما کنید، اما برای کنترل اثرات شیمی‌درمانی سرطان و ریزش مو به چنین راهکاری نیاز دارید. ازآنجایی‌که در حین پرتودرمانی سر امکان پوشش پوست سر با مواد خنک‌کننده وجود ندارد، هنوز راهکاری جز کنترل دوز پرتو برای کاهش آثار پرتودرمانی سرطان و ریزش مو یافت نشده است.
نکاتی برای مراقبت از مو در طول درمان سرطان
مراقبت از مو و پوست در طول درمان سرطان و بعد از آن بسیار مهم است. زیرا شدت ریزش مو را کاهش می‌دهد. از راهکارهای موثر در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موهای خود را فقط به دفعات لازم بشویید. در هنگام شستشو از شامپوهایی با فرمولاسیون ملایم استفاده کنید تا باعث تحریک پوست سر شما نشوند.
- از شامپوهای نرم‌کننده فقط برای انتهای موهای بلند خود استفاده کنید.
- موهای خیس خود را به‌آرامی با حوله خشک کنید و از یک شانه دندانه پهن برای شانه کردن آن‌ها استفاده کنید.
- از سشوار و اتو مو استفاده نکنید.
- از رنگ یا دکلره کردن موهای خود خودداری کنید.
- موهای خود را کوتاه کنید و از کشیدن بیش‌ازحد آن‌ها پرهیز کنید. سعی کنید در اغلب اوقات موهای خود را باز بگذارید و کمتر از کش مو استفاده کنید.
- پیشنهاد می‌کنیم موهای سر خود را از پایه بتراشید. به‌خصوص اگر در طول درمان و درحالی‌که موهایتان در حال ریزش است، احساس خارش و قرمزی در پوست سر نیز دارید. تراشیدن سر می‌تواند تحریک پوست سر را کاهش دهد و مانع از احساس شرمندگی در زمان ریزش مو شود.
- آرایشگری را انتخاب کنید که شرایط شما را درک می‌کند.
- قبل از شروع درمان سرطان و ریزش مو از یک رژیم غذایی متعادل استفاده کنید تا به بدن شما کمک کند بهتر با آن مقابله کند.
- از پوست سر خود محافظت کنید. اگر قرار است سرتان در معرض آفتاب یا هوای سرد قرار بگیرد، به پوست سر کرم ضدآفتاب بزنید و از یک کلاه یا سرپوش استفاده کنید.
- اگر تصمیم به پوشیدن کلاه‌گیس دارید، قبل از شروع درمان سرطان آن را تهیه کنید. با این کار تطبیق کلاه‌گیس با رنگ و استایل شما آسان‌تر خواهد بود و می‌توانید کم‌کم به پوشیدن آن عادت کنید.
- محصولات تقویتی بخرید که به شما کمک می‌کنند تا با ریزش ابروها و مژه‌های خود مقابله کنید.
نکاتی در زمینه روش مجدد موها بعد از پایان درمان سرطان
ازآنجایی‌که موهای جدید شما در برابر محصولات حالت‌دهنده و وسایل گرمایشی شکننده و آسیب‌پذیر هستند، بهتر است تا چند ماه همچنان به نکات ذکرشده در بخش قبل توجه کنید. از رنگ یا دکلره کردن موهای جدید خود تا زمانی‌که قوی‌تر شوند پیشگیری کنید.
این احتمال وجود دارد که موهای شما به‌آرامی رشد کنند و فورا عادی به نظر نرسند. زیرا فرآیند رشد مو و هم‌چنین ترمیم آسیب‌های ناشی از درمان سرطان و ریزش مو به زمان نیاز دارد.
برخی از مطالعات در زمینه درمان سرطان و ریزش مو نشان داده‌اند که استفاده از داروی موضعی ماینوکسیدیل روی پوست سر، به احتمال زیاد از ریزش مو جلوگیری نمی‌کند. اما ممکن است رشد مجدد موهای شما را تسریع کند.
در مطالعات زیادی انجام PRP برای رشد مجدد و فعالیت دوباره فولیکولهای مو آسیب دیده بعد از درمان بیماری سرطان موثر بوده و انجام آن توصیه می‌شود.
سخن آخر
بنابراین اگرچه درمان سرطان و ریزش مو یک مساله ناراحت‌کننده است، اما می‌توان آن را کنترل کرد و اغلب بیماران پس از پایان روند درمان رویش مجدد مو را تجربه می‌کنند. با این وجود، مشورت با پزشک متخصص می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری در این زمینه در اختیار شما بگذارد.
نویسنده: دکتر ماهور طباطبایی
