وسواس و ریزش مو
امروزه ریزش مو مشکل میلیونها مرد و زن، اعم از پیر و جوان است. این مساله میتواند عزت نفس و اعتمادبهنفس را کاهش دهد و مانع از لذت بردن از زندگی شود.
اگرچه برای ریزش مو و طاسی دلایل جسمی مختلفی مانند ژنتیک، تغییرات هورمونی، کمبود مواد مغذی، زایمان و شیردهی، مشکلات خودایمنی، مصرف داروهای خاص (مانند شیمیدرمانی) و آرایش بیشازحد موها وجود دارد اما نمیتوان در این زمینه، اثرات مشکلات عاطفی و روانی مانند استرس و اضطراب مزمن، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، افسردگی و وسواس را نادیده گرفت.
تجربه نشان داده است که وسواس بهخصوص وسواس فکری اجباری (OCD) یکی از دلایل روانی موثر در ریزش مو است. چراکه عامل اصلی بروز آن زمینههای روانی مانند اضطراب و استرس و بهتبع آن تغییرات هورمونی است. در ادامه به جزئیات بیشتری از مساله وسواس و ریزش مو اشاره خواهیم کرد.
منظور از وسواس چیست؟

قبل از اشاره به ارتباط وسواس و ریزش مو، لازم است بدانید که منظور از وسواس چیست. وسواس حالتی است که در آن شخص به طور مداوم یا مکرر در مورد کسی یا چیزی بیش از اندازه و غیرمعمول فکر میکند و بههمیندلیل دست به انجام کارهای غیرطبیعی میزند.
براساس آخرین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، اگر مدام درگیر افکار استرسزا هستید که باعث میشوند سعی کنید حالت تدافعی بگیرید تا این افکار را از بین ببرید، ممکن است با نوعی وسواس سر و کار داشته باشید. از رایجترین علائم وسواس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بروز افکار ناخواسته در مورد صدمه زدن به خود یا دیگران
- تخیلات مکرر در مورد مرگ
- اضطراب دائمی در مورد احتمال توهین به دیگران
- ترس از میکروب یا بیماری و شستشوی مکرر دستها، بدن و وسایل پیرامونی
- تمایل زیاد یا نگرانی در برقراری روابط جنسی
بسیاری از افرادیکه وسواس را تجربه میکنند، زمینه ژنتیکی آن را دارند. برخی از متخصصان فکر میکنند تفاوتهای شیمیایی در مغز برخی افراد وجود دارد که ممکن است احتمال ابتلا به وسواس را افزایش دهند. عوامل محیطی نیز ممکن است در ایجاد وسواس نقش داشته باشند، بهخصوص اگر فرد سطح بالایی از استرس را تجربه میکند.
ارتباط میان وسواس و ریزش مو

ریزش مو میتواند برای هرکسی سخت باشد، اما چند شرایط روانی مانند افسردگی، اختلال وسواس فکری اجباری و Body Dysmorphic Disorder یا اختلال خود زشتپنداری که فرد در آن غالبا ظاهر خود را مورد نقد قرار میدهد و فکر میکند که قسمتی از مو و یا صورت و یا بدنش دچار نقص و یا بدشکلی میباشد وجود دارد که میتوانند شرایط را حتی سختتر کنند.
اختلال تریکوتیلومانیا یک نوع میل مقاومتناپذیر برای کندن موهای سر، ابروها و سایر نواحی بدن ایجاد میکند. این عمل معمولا توسط افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری اجباری انجام میشود و در صورت عدم درمان میتواند به طور دائم به فولیکولهای مو آسیب برساند.
تلوژن افلوویوم نوعی ریزش مو در نتیجه استرس و اضطراب زیاد است که باعث میشود فولیکولهای مو کمتر در فاز رشد قرار بگیرند و بیشتر وارد فاز استراحت و ریزش شوند. با توجه به اینکه نمیتوان اضطراب و افسردگی زمینهای افراد مبتلا به وسواس را انکار کرد، اغلب این افراد تلوژن افلوویوم را تجربه میکنند.
از نظر روانپزشکان، برخی از علائم خفیف تا شدید مشکلات روانی مرتبط با ریزش مو شامل اضطراب، وسواس، عصبانیت، افسردگی، خجالت، کاهش اعتمادبهنفس، کاهش عملکرد جنسی، کنارهگیری از اجتماع و تمایل به خودکشی هستند. طبق نتایج یکی از مطالعات نیز ۲۹ درصد از زنان مبتلا به وسواس و ریزش مو دو علامت اصلی افسردگی و استرس را نشان میدهند.
وقتی ریزش مو به یک وسواس تبدیل میشود

مردان و زنان ممکن است در هر سنی از ریزش مو رنج ببرند. شایعترین علت ریزش مو، آلوپسی آندروژنیک است که یک بیماری ژنتیکی است. استرس همچنین میتواند باعث ریزش مو شود، اما آیا تا به حال به این فکر کردهاید که استرس ناشی از ریزش مو نیز میتواند عاملی برای ریزش مو باشد؟
فکر کاهش قابل توجه موها یا طاس شدن میتواند بهراحتی برای برخی افراد به یک عامل استرسزا تبدیل شود. این مساله میتواند باعث ریزش موها با سرعت بیشتری شود و زمینه بروز وسواس و ریزش مو را فراهم کند. در حقیقت ریزش مو استرس را افزایش میدهد و استرس ریزش مو را، این چرخه باطل (سیکل معیوب) تا زمانیکه قطع شود ادامه خواهد داشت.
خبر خوب این است که شما مجبور نیستید از ریزش مو رنج ببرید یا استرس آن را داشته باشید. راهکارهای سادهای وجود دارد که میتوانید به کمک آنها از مشکل وسواس و ریزش مو خلاص شوید و سیکل معیوب را قطع کنید. اولین قدم این است که با یک روانپزشک و پزشک متخصص پوست و مو صحبت کنید. در ادامه به جزئیات بیشتری از این مساله اشاره خواهیم کرد.
راهکارهای برای رهایی از وسواس و ریزش مو
با توجه به اینکه زندگی به اندازه کافی استرسزا است، وقت آن است که با اعمال تغییرات زیر در شیوه زندگی خود، از استرس و وسواس ریزش مو خلاص شوید.
تغییر در رژیم غذایی

رژیمهای غذایی سرشار از پروتئین و ویتامین A میتوانند به کاهش ریزش مو و حتی به رشد مجدد موها کمک کنند. ویتامین A به طور خاص ممکن است به تولید سبوم (چربی پوست سر) کمک کند، موها را براق، نرم و قادر به نگهداشتن موهای بیشتری در پوست سر کند. رژیم غذایی مانند رژیم مدیترانهای نشان داده است که خطر ابتلا به آلوپسی آندروژنیک (طاسی با الگوی زنانه یا طاسی با الگوی مردانه) را کاهش میدهد.
انجام تکنیکهای تمدد اعصاب
انجام فعالیتهای آرامبخشی مانند مدیتیشن و یوگا میتواند به کاهش استرس و در مرحله بعد کنترل وسواس و ریزش مو کمک کند. سعی کنید برای حداقل سه بار در هفته و هر بار به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه، از مزایای تکنیکهای تمدد اعصاب بهرهمند شوید.
ورزش منظم
ورزش منظم روزی ۴۵ دقیقه و حداقل ۴ بار در هفته بطوریکه باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شود یا به عبارت عامیانه موجب تعریق فرد شود؛ نه تنها استرس، تمدد اعصاب و ریزش مو را کاهش میدهد بلکه کمک به سلامتی فرد کرده و زمینه بروز بیماریها را کاهش داده و از بروز ریزش مو پیشگیری میکند.
مصرف داروهای ضدریزش مو تحت نظر پزشک

برخی از داروها میتوانند به کنترل ریزش، بهبود ضخامت و رشد مجدد موها کمک کنند. مواردی چون:
- فیناستراید. داروی خوراکی فیناستراید اغلب برای درمان طاسی با الگوی مردانه در مردان استفاده میشود و کمتر برای زنان تجویز میشود. فیناستراید با کاهش تولید هورمون آندروژن دی هیدروتستوسترون (DHT) میتواند مانع از ریزش بیشتر موها و تحریک رشد مجدد شود. معمولا ۶ ماه تا یک سال طول میکشد تا اثرات مفید این دارو مشاهده شود.
- ماینوکسیدیل. ماینوکسیدیل یک گشادکننده عروق است که در صورت استفاده موضعی میتواند انواع خاصی از طاسی را درمان کند.
- اسپیرونولاکتون. این دارو برای ریزش مو با الگوی زنانه مفید است، اما ممکن است تا یک سال طول بکشد تا به طور کامل عمل کند. معمولا برای خانمها بهجای فیناستراید داروی خوراکی اسپیرونولاکتون تجویز میشود.
سخن آخر
بنابراین با توجه به استرس بالای دنیای امروز، احتمال بروز وسواس و ریزش مو وجود دارد. مهم این است که با راهکارهای موثر تحت نظر پزشکان متخصص کنترل شود. مساله وسواس و ریزش مو را دست کم نگیرید!
نویسنده: دکتر ماهور طباطبایی